Ομιλία της ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ ΝΙΑΒΗ, 28/82024 (Συνεδριακό Κέντρο «Χρήστος Παλαιολόγος»)
Ο Κώστας Στεφάνου γεννήθηκε στη Λιβαδειά το 1956.Από τις πρώτες τάξεις του Γυμνασίου άρχισε να συγκεντρώνει φωτογραφίες, γκραβούρες, καρτ ποστάλ, βιβλία, χαρακτικά έργα και κυρίως ό,τι είχε σχέση με τη λαογραφία, τον πολιτισμό και την ιστορία της Λιβαδειάς, επηρεασμένος αφενός μεν από την ευαισθησία της μητέρας του για την ιστορία της πόλης, και αφετέρου από τον παππού του, τον Κωνσταντίνο Στεφάνου, ο οποίος ήρθε στην Ελλάδα το 1915 από το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Ο παππούς τους, τον οποίο δεν γνώρισε, ήταν φανατικός λάτρης της φωτογραφίας.
Όπως λέει και ο ίδιος μέσα από αυτό το υλικό που συγκέντρωνε αναζητούσε να ζωντανέψει στη φαντασία του τη Λιβαδειά, όπως ήταν από τα βάθη της αρχαιότητας μέχρι τον 20° αιώνα. Δημιούργημα αυτής του της αγάπης είναι τα τρία λευκώματα.
Στην εισαγωγή του 1° u λευκώματος με τίτλο «Λιβαδειά -Ταξίδι Μνήμης», που εκδόθηκε το 2008 γράφει :
ιΗ αγάπη μου για τη γενέθλια γη με βοήθησε όλα αυτά τα χρόνια να ξεπεράσω τις χρονοβόρες και οικονομικές δυσκολίες, που συνάντησα, και με το πέρασμα των χρόνων, ένα αξιόλογο υλικό βρέθηκε στα χέρια μου. Αυτό το υλικό δεν το θεώρησα ποτέ ιδιοκτησία μου αλλά απόκτημα όλων των συνανθρώπων της Λιβαδειάς. Κινούμενοι από την ίδια αγάπη για την καταγραφή της ιστορικής πορείας της Λιβαδειάς πολλοί συμπολίτες μου, μεταξύ των οποίων ο Λευτέρης Τσόγκας, η Πόπη Καθάριου, ο Θανάσης Λάζος, η Λούλα Βασιληά, η Λουκία Στεφοπούλου – Μητά, ο Άρης Μέγας, ο Σπύρος Γουργιώτης και πολλοί άλλοι μου πρόσφεραν υλικό από τα προσωπικά τους αρχεία.»
Και συνεχίζει «Η Λιβαδειά έχει απασχολήσει κατά καιρούς αξιόλογους ξένους και ντόπιους ιστορικούς συγγραφείς. Η επαφή μου με το έργο τους μου έδωσε τη δυνατότητα να αντλήσω πολύτιμες πληροφορίες και να σχηματίσω έτσι μια μικρή εικόνα για το παρελθόν της πόλης μου. Επειδή θεωρούσα πως τίποτα δεν πρέπει να χαθεί και πως όλα είναι μια συνέχεια του παρελθόντος μας, κρατούσα πάντοτε όλα τα πολύτιμα στοιχεία που αφορούσαν τη Λιβαδειά. Όμως οι τεράστιες οικονομικές θυσίες που απαιτεί η έκδοση ενός Λευκώματος ήταν πολύ πάνω από τις δυνατότητές μου. Έτσι βρέθηκα αντιμέτωπος με μεγάλες δυσκολίες. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Λεβαδέων και ο Δήμαρχος κ. Τσιφής εκτίμησαν την προσπάθειά μου και στάθηκαν πολύτιμοι αρωγοί δίπλα μου αναλαμβάνοντας την έκδοση αυτού του Λευκώματος».
Ο τότε Δήμαρχος Λεβαδέων κ. Τσιφής στον πρόλογο του Λευκώματος
«Λιβαδειά -Ταξίδι Μνήμης» γράφει: «Μελετώντας αυτό το Λεύκωμα οι γεροντότεροι θα θυμηθούν αγαπημένα τους πρόσωπα, που έχουν πια φύγει από τη ζωή, θα ξαναφέρουν στη μνήμη τους περιστατικά που βίωσαν, όταν ήταν πολύ νέοι, θα περπατήσουν ξανά στους δρόμους του απογευματινού περιπάτου, στις αλάνες που έπαιξαν μέχρι το σούρουπο με τους φίλους τους, στα εκκλησάκια που προσευχήθηκαν… Θα ξαναβουτήξουν στο ποτάμι που πλατσούριζαν μικροί κάτω από τα ψηλά πλατάνια της Κρύας, όταν συντρόφευαν τη μάνα τους που έκανε μπουγάδα στα παγωμένα νερά της Έρκυνας …..
Οι νεότεροι θα απολαύσουν τη μαγεία των όμορφων εικόνων της ζωής στη Λιβαδειά των παππούδων τους, θα ψάξουν τον προπάππου τους , την προγιαγιά τους, θα συγκρίνουν τη γειτονιά τους με την παλιά γειτονιά της φωτογραφίας …»
Η εφημερίδα «Βοιωτική Ώρα», στις 23 /9/2008, γράφει για την παρουσίαση του λευκώματος« Ταξίδι μνήμης στη Λιβαδειά»:
«Στην παρουσίαση του λευκώματος ο συγγραφέας, ζωγράφος και δημοσιογράφος Πέτρος Μακρής, μεταξύ άλλων είπε ότι «Πρόκειται για ένα υπέροχο βιβλίο που εκπόνησε και το τελείωσε με την υπομονή και την επιμονή ενός μυρμηγκιού θα έλεγα και την μαστοριά μιας μέλισσας ο Κώστας Στεφάνου … Έχει ιστορικό λαογραφικό και κοινωνικό ενδιαφέρον ενώ σημαντικό πλεονέκτημα είναι η αντικειμενικότητά του.»
Ο Ηλίας Τζαμτζής μιλώντας για το λεύκωμα μεταξύ των άλλων αναφέρθηκε και στην προσωπικότητα του Κ. Στεφάνου λέγοντας χαρακτηριστικά : «Όμως σ’ αυτή την εποχή που η νοοτροπία της επένδυσης αλλοτριώνει ακόμη και τους ανθρώπους της Τέχνης και του πνεύματος, ξεχωρίζουν μερικοί λαϊκοί άνθρωποι, αγωνιστές του καθημερινού μόχθου και της βιοπάλης. Είναι αυτοί που μένουν πιστοί στο ρομαντισμό της γνήσιας πατριδολατρίας, χωρίς υστερόβουλες στοχεύσεις. Αυτό ακριβώς έκανε ο Κώστας Στεφάνου».
Το 2° Λεύκωμα με τίτλο: «Κρύα … το θείον δώρο της Λιβαδειάς» εκδόθηκε το 2015. Την επιμέλεια του λευκώματος την έκανε ο Νικόλαος Τασιόπουλος, αντιστράτηγος ε.α. ΕΛΑΣ Νομικός και Συγγραφέας. Ο συγγραφέας και συλλέκτης Κώστας Στεφάνου αφιερώνει το λεύκωμα στις χιλιάδες των εργαζομένων που πέρασαν κατά καιρούς στα εργοστάσια της Κρύας. Ο Κώστας Στεφάνου αγαπούσε ιδιαίτερη το περιβάλλον της μαγευτικής Κρύας, η οποία ήταν πάντα για αυτόν μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 το επισκεπτόταν συχνά και φωτογράφιζε κάθε του γωνιά.
Γράφει στον πρόλογο του λευκώματος: «Από την περιλάλητη αγορά της Ταμπάχνας βαδίζοντας νοτίως προς την Κρύα η σκέψη μου βρισκόταν πάντα στο Μαντείο του Τροφωνίου, τη θέση του οποίου προσπαθούσα να μαντέψω. Περνούσα από τα παλιά γεφύρια, θαύμαζα τα πετρόχτιστα παλιά εργοστάσια και τα παλιά σχολεία. Η ματιά μου απλωνόταν από την Ώρα μέχρι την Αγία Σοφία του Κάστρου και από το εξωκλήσι του· Αγίου Μηνά στα απόκρημνα βράχια στη σπηλιά της Ζωοδόχου Πηγής με το εκκλησάκι της Ιερουσαλήμ …
…Στόχος της δημιουργίας αυτού του λευκώματος είναι η προβολή και ανάδειξη αυτού του θείου δώρου προς την πόλη μας. Ενός δώρου του οποίου την ευθύνη προστασίας την έχουμε αποκλειστικά και μόνο εμείς, οι ίδιοι οι κάτοικοί της».
Όπως αναφέρθηκα και στην αρχή της ομιλίας μου βασικός φορέας των πληροφοριών του ήταν η μητέρα του, Αικατερίνη Κυλάφη του Ιωάννη και της Ευθυμίας, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην περιοχή της Κρύας, Καλαμκανού.
Το λεύκωμα αυτό περιλαμβάνει παλιές φωτογραφίες, εικόνες από επιστολικά δελτάρια, λιθογραφίες αλλά και φωτογραφίες του ιδίου. Μαζί με το αρχειακό υλικό του συγγραφέα δημοσιεύονται ανέκδοτες φωτογραφίες από το Μπενάκειο Μουσείο, το ΕΛΊΑ ΜΙΕΤ και το Γερμανικό Ινστιτούτο Αθηνών.
Κάθε φωτογραφία του λευκώματος συνοδεύεται από μια σύντομη πληροφορία σχετική με το θέμα που εικονίζει. Σε κάποιες από αυτές υπάρχουν αποσπάσματα από βιβλία ιστορικών και άλλων συγγραφέων Ελλήνων ή ξένων.
Αναφέρει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Νικόλαος Τασιόπουλος, επιμελητής του λευκώματος: «Μέσα από το λεύκωμα αυτό ο αναγνώστης πέρα από την πλούσια γνώση την οποία θα αποκομίσει, συγχρόνως θα περιδιαβεί με τη φαντασία του χάρη στις γκραβούρες και τ ι ς φωτογραφίες κυρίως των περιηγητών, την όμορφη αυτή περιοχή, όπως ήταν τον 18° , τον 19° και τον 2 0 ° αι.
Η νέα παρέμβαση του Στεφάνου, γίνεται μία εκ νέου αφορμή στον αναγνώστη και στον ερευνητή, να μελετήσει και να αναζητήσει περαιτέρω πληροφορίες τόσο για το τοπίο όσο και για τ ι ς οικονομικές, κοινωνικές, και πολιτιστικές συνθήκες που επικρατούσαν ανά του αιώνες, αλλά και μετά την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους, κατά τη διάρκεια της εποχής της βιομηχανοποίσης και αργότερα».
Το 3° λεύκωμα : «Παρνασσός, Δελφοί – το πείραμα του Δία» , εκδόθηκε το 2021 και είναι Αφιερωμένο στον Άγγελο Σικελιανό και τη σύζυγό του Εύα Πάλμερ.
Η παρουσίαση του λευκώματος έγινε στο Εμπορικό Επιμελητήριο στις 8 Ιουνίου 2022 με κεντρικό ομιλητή τον κ. Τζαμτζή Ηλία και με συντονιστή τον κ. Λουκά Γερούλια.
Γράφει στον πρόλογο ο συγγραφέας – συλλέκτης : «Η μαγεία του Δελφικού τοπίου, η ομορφιά της Ελληνικής Μυθολογίας και το πείραμα του Δία σχετικά με το κέντρο της γης, ήταν οι αφορμές για να ξεκινήσω δειλά δειλά το δικό μου πείραμα.»
Και συνεχίζει: «Ξεκίνησα κάνοντας αυστηρή επιλογή – ταξινόμηση του υλικού σε ενότητες, δίνοντας τους ταυτόχρονα και τους ανάλογους τίτλους. Γνώσεις ιστορικού φυσικά δεν είχα και έτσι στράφηκα σε πηγές τις οποίες αναφέρω και από τ ι ς οποίες προσπάθησα να συγκεντρώσω: βασικά – μεστά και ολιγόλογα στοιχεία. Σάρκα και οστά» στην έκδοση του Λευκώματος έδωσε η ευγενική χορηγία της εταιρείας IMERYS ΒΩΞΙΤΕΣ Α.Ε. με την ουσιαστική συμβολή του αξιότιμου Διευθυντού Λειτουργιών κυρίου Charles Poignon (Τσάρλ Πουένιουν), τους οποίους και ευχαριστώ θερμά».
Πρέπει να αναφέρω ότι ο Κώστας Στεφάνου δεν ξεχνά όσους τον βοήθησαν σε αυτό το δύσκολο έργο του, γι’ αυτό διαβάζουμε στη δεύτερη σελίδα του πιο πάνω λευκώματος ευχαριστίες στον Παναγιώτη Καλτσή, τον Λουκά Παπαχαραλάμπους, τον Ταξιάρχη Γαλανό για τις πληροφορίες που του έδωσαν καθώς και τον Λουκά Γερούλια, ο οποίος του διέθεσε φωτογραφικό υλικό και πληροφορίες από τα προσωπικά του αρχεία, του συμπαραστάθηκε στα πρακτικά θέματα, στην ανεύρεση χορηγού, αλλά και στη διεκπεραίωση των γραφειοκρατικών ζητημάτων.
Ο Θανάσης Χρήστου, καθηγητής νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου γράφει: «καινοτόμες και ουσιαστικές παρακαταθήκες βίου του που αποδεικνύουν την ποιότητα και το κύρος του πολυσχιδούς εγχειρήματος του ευαίσθητου συλλέκτη και φιλίστορα Κωνσταντίνου Στεφάνου, για το οποίο του αξίζει ένας μεγάλος δημόσιος έπαινος.»
Ο Κώστας Στεφάνου έχει κάνει 11 ατομικές εκθέσεις από το 1985 έως το 2021: με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λιβαδειάς, το ΚΑΠΗ , τη Φιλοτελική Εταιρεία, την Κτηματική Τράπεζα. Έλαβε μέρος σε τρεις Πανελλήνιες Εκθέσεις παλαιών καρτ ποστάλ στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων όπου έλαβε χάλκινο, επάργυρο και αργυρό μετάλλιο.
Στην εφημερίδα «Παρατηρητής» στις 30 Απριλίου 1990 γράφει ο Ηλίας Ταγκαλέγκας για την ατομική έκθεση του Κώστα Στεφάνου στην «Στέγη Σταθά», που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Μορφωτικού Συλλόγου Λιβαδειάς: «Ένα κομμάτι δικό μας είναι το παρελθόν και είμαστε η συνέχειά του. Ο αποχωρισμός μας από αυτό, σημαίνει τη διακοπή της ιστορικής εθνικής και πολιτιστικής μας συνέχειας. Σημαίνει απώλεια της κοινωνικής αλλά και’ προσωπικής μας προσωπικότητας … Χρειαζόμαστε λοιπόν τη συχνή επιστροφή σ’ αυτό, την επικοινωνία μαζί του και θα λέγαμε τη μελέτη του. Ένας τρόπος επικοινωνίας με το χτες, ίσως ο πιο άμεσος είναι η φωτογραφία … Τέτοια μνημεία επαφής με το παρελθόν, μας χάρισε ο συμπολίτης μας Κώστας Στεφάνου, στην πρόσφατη έκθεσή του … Οι φωτογραφίες και τα εκθέματά του αποτελούν ένα και μόνο θέμα σε πέντε ενότητες. Το θέμα είναι η Λιβαδειά του πρόσφατου αλλά και του απώτερου παρελθόντος … Τεράστιος μόχθος και δαπάνη πολλών χρημάτων χρειάστηκαν για να συγκεντρωθεί αυτό το πολύτιμο υλικό, αλλά κυρίως μεράκι».
«Οδοιπορικό στην παλιά Λιβαδειά», είναι το θέμα της έκθεσης η οποία στεγάστηκε στην αίθουσα της Δημοτικής Πινακοθήκης, από τις 14έως τις 30 Απριλίου 1994.
Η Μαρίνα Αντωνάτου στη «Βοιωτική Ώρα», στο άρθρο «Κώστας Στεφάνου: Ο μερακλής ο άνθρωπος», στις 17 Μαΐου 1994 γράφει: «Είχα την εξαιρετική τύχη να δω την έκθεση με τη συνοδεία του δημιουργού της. Ένα – ένα τα εκθέματα, το καθένα μοναδικό και πολύτιμο, πέρασαν όχι σαν εικόνα στα μάτια μου αλλά και σαν γνώση, στο μυαλό μου. Με όσα άκουγα ταυτόχρονα, για την ιστορία των αποκτημάτων αυτών, έμαθα πολλά πράγματα που μου ήταν άγνωστα και πείστηκα ότι τον κ. Στεφάνου και τη συλλογή του συνδέει μακροχρόνιος δεσμός έρωτα με την πόλη του και μ’ ότι αφορά αυτήν.» Και συνεχίζει: «Διερωτήθηκα φωνακτά τι πρέπει να διαθέτει κάποιος για να ασχοληθεί με κάτι παρόμοιο» και ο κ. Στεφάνου απάντησε «χρόνο, χρήμα και μεράκι». Θα συμφωνήσω μισο-διαφωνώντας γιατί πιστεύω ότι χρόνο μπορείς να βρεις ακόμα και σε βάρος του ύπνου σου, χρήμα μπορείς να βρεις ακόμα και σε βάρος της τσέπης σου, αποκλείεται όμως να βρεις μεράκι αν δεν το έχεις μέσα στην ψυχή σου». Είναι η περίπτωση του φίλου, πλέον, Κώστα Στεφάνου. Είναι να το έχει μέσα του ο μερακλής ο άνθρωπος».
Από τις 8 Απριλίου έως 7 Ιουνίου 1996 σε συνεργασία με την Κτηματική Τράπεζα (υποκατάστημα Λιβαδειάς) πραγματοποίησε ατομική έκθεση με θέμα τη Μονή του Οσίου Λουκά στο Στείρι Βοιωτίας, στους χώρους της Τράπεζας. Παρουσιάστηκαν 40 σπάνιες φωτογραφίες τις οποίες τον επόμενο χρόνο – Μάρτιος του 1997 – δώρισε για το αρχείο της Μονής.
Την ίδια χρονιά (1996) συμμετείχε σε Πανελλήνια έκθεση στο Στείρι Βοιωτίας με θέμα τη Μονή του Οσίου Λουκά.
Τον 12° μήνα της ίδιας χρονιάς συμμετέχει σε έκθεση που διοργάνωσαν οι φορείς της Μονής στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Λεβαδέων. Του απονεμήθηκε το αργυρό μετάλλιο της Μονής καθώς και εικόνα του Οσίου Λουκά.
Επίσης το 1996 έλαβε μέρος στην πανελλήνια έκθεση που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, στη Μυτιλήνη, με θέμα «Ελλάδα: Τόσα χρόνια μετά!» και έλαβε την 17η θέση μεταξύ 400 και πλέον συμμετεχόντων.
Στα Τροφώνια του 1997 συμμετέχει στην «Έκθεση βιβλίων – χαρακτικών – φωτογραφικού υλικού – αρχειακού υλικού για τη Λιβαδειά» που διοργανώθηκε με αφορμή το «Συμπόσιο: Η Λιβαδειά χθες, σήμερα, αύριο».
Το 2003 – άλλη μια έκθεση του Κώστα Στεφάνου πραγματοποιήθηκε στην οδό Μπουφίδου στα πλαίσια τwv πασχαλινών εκδηλώσεων του Δήμου Λεβαδέων.
Η εφημερίδα Λαονίκη» στις 6 Μάιου 2003 φιλοξενεί μια συνέντευξη της Έφης Κίνια με τον Κώστα Στεφάνου. Τίτλος του άρθρου «Όταν το προϊόν του πάθους γίνεται ιστορία». Γράψει η δημοσιογράφος: «Ο πεζόδρομος της Μπουφίδου στη Λιβαδειά για μια βδομάδα φόρεσε τα καλά του. Παλιομοδίτικα και σύγχρονα προσπαθώντας να προσελκύσει « εραστές» με βλέμμα όχι λάγνο αλλά ερευνητικό. Με επιθυμία να νοσταλγήσουν ή να ιχνηλατήσουν στα απομεινάρια αλλοτινών εποχών, που με ότι όμορφο ή άσχημο κουβαλούν έκλεισαν έναν κύκλο …»
Το 2009 μια καινούρια έκθεση του Κώστα Στεφάνου τάραξε τα ήσυχα νερά της Λιβαδειάς, όπως γράφει η εφημερίδα «Θάρρος», στις 9 Oκτωβρίου 2009, με θέμα το γυμνό μέσα από τα καρτ ποστάλ, «τις αναδυόμενες Αφροδίτες». Η έκθεση φιλοξενήθηκε στο Νερόμυλο της Λιβαδειάς από τις 23/9 έως και 7/10/2009, στα πλαίσια των εκδηλώσεων Τροφώνια 2009.
75 φωτογραφίες παλαιών καρτ ποστάλ των δεκαετιών 1919- 1940, μεγέθους Α3-Α4, κολλημένα σε μεγάλα πασπαρτού.
« Ήταν ένα χόμπι που είχα από την ηλικία της εφηβείας να συγκεντρώνω καρτ ποστάλ από όποια πόλη βρισκόμουν». Εξομολογήθηκε δε λέγοντας «Τότε δεν ήταν και τόσο εύκολο να αναζητήσεις τέτοιου είδους φωτογραφίες. Στην κοινωνία υπήρχαν ταμπού και μόνο τώρα κατάφερα να παρουσιάσω αυτό το υλικό». Ήταν ευχαριστημένος από την προσέλευση του κόσμου, αλλά και τα θετικά σχόλια που εισέπραξε, γι’ αυτή του την προσπάθεια.
Το άρθρο κλείνει με τα λόγια του συγγραφέα – συλλέκτη: «Θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους ανταποκρίθηκαν με την παρουσία τους στην έκθεση καθώς και το μεγάλο χορηγό της, συμπολίτη μας Ζώη Γέρο για τη στήριξή του. Χωρίς αυτόν δεν θα μπορούσα να εκθέσω, ότι με πολύ κόπο και αγάπη είχα συγκεντρώσει, από τα νεανικά μου χρόνια».
Ο Κώστας Στεφάνου όλο αυτό το πλούσιο υλικό που συγκέντρωσε στο διάβα της ζωής του, και το οποίο ομολογώ ότι είναι πολύ μεγάλο, δεν το κράτησε δικό του αλλά το δώρισε σε διάφορα ιδρύματα της χώρας μας προκειμένου να συμβάλλει στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης της πατρίδας μας.
- Στο ΕΛΙΑ – ΜΙΕΤ δώρισε φωτογραφίες, γκραβούρες και ότι άλλο υλικό είχε που αφορούσε τη Λιβαδειά.
- Στο Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού δώρισε καρτ ποστάλ με εθνικές ενδυμασίες από διάφορα μέρη της Ελλάδας καθώς και καρτ ποστάλ σατυρικού περιεχομένου.
- Στο Μουσείο Μπενάκη 265 καρτ ποστάλ με γυμνά.
- Στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών όλο το υλικό που αφορά τους Δελφούς, καρτ ποστάλ, γκραβούρες, βιβλία και 586 φωτογραφίες σύγχρονες.
- Επίσης έχει δωρίσει σε φορείς εντός και εκτός Λιβαδειάς φωτογραφικό υλικό, βιβλία κ.ά. από τους οποίους έλαβε θερμές ευχαριστήριες επιστολές.
- Το 2020 ο Σύλλογος Γυναικών Ζαγαρά, δια χειρός της αείμνηστης Λούλας Βασιλιά, του απένειμε τιμητική πλακέτα για την προσφορά οικογενειακών κειμηλίων προς το Σύλλογο.
Μέσα από έργο του Κώστα Στεφάνου γνώρισα μια Λιβαδειά που δεν γνώριζα μιας και ήρθα στη Λιβαδειά το 1986. Τα λευκώματά του αλλά και οι εκθέσεις του υπήρξαν η αφορμή για περαιτέρω έρευνα όσον αφορά τα ήθη και τα έθιμα των κατοίκων της, την ιστορία της στο διάβα των αιώνων αλλά και την εξέλιξη του τοπίου της μέσα στο χρόνο.
Τα λευκώματά του και οι εκθέσεις του αποτέλεσαν σημαντικό υλικό για να πραγματοποιήσω διάφορα προγράμματα στο σχολείο σχετικά με την τοπική ιστορία και λαογραφία της Λιβαδειάς. Και είχα την τύχη να δω κάποιες από τις ατομικές εκθέσεις του με τους μαθητές και μαθήτριές μου. Δεν ξεχνώ τα χαρούμενα βλέμματα των παιδιών αλλά και τα χαμόγελό τους φεύγοντας από την έκθεση, τις ερωτήσεις που έκαναν και την ανάγκη τους να μάθουν κάτι παραπάνω για το παρελθόν της πόλης τους.
Το έργο του κ. Στεφάνου είναι αποτέλεσμα της αγάπης του, αφενός για τη γενέθλια γη αλλά και για τους συνανθρώπους του και κυρίως για τις νέες γενιές. Τα λευκώματά του για τις νέες γενιές αποτελούν τη μνήμη ενός παρελθόντος που δεν έζησαν και μαζί με τα παραδοσιακά τραγούδια, το χορό, τη μουσική, τα αρχεία καταγραφών αφηγήσεων, τα χειρόγραφα θα κρατήσουν «ζωντανή» την παράδοση της Λιβαδειάς.
Γνωρίζω ότι δεν ήταν εύκολο αυτό το εγχείρημα, συνάντησε πολλές δυσκολίες αλλά το αποτέλεσμα των προσπάθειών του τον αντάμειψε. Θέλω να συγχαρώ τον κ. Στεφάνου για το έργο του.
Κλείνω με τα λόγια που ήταν γραμμένα πίσω από μια φωτογραφία του φούρναρη παππού του, Κωσταντίνου Στεφάνου, «Το μεν σώμα μεταβάλλεται εις χώμα, η φωτογραφία μένει στους αιώνες».
Σας ευχαριστώ!
