Στη στήλη της Βιβλιοθήκης μας “Συνεντεύξεις με Βοιωτούς συγγραφείς”, σήμερα φιλοξενείται η Λιβαδείτισα αρχιτεκτόνισσα, συγγραφέας και ερευνήτρια ΑΝΝΑ ΨΩΜΑ και απαντά στα ερωτήματά μας με αφορμή το τελευταίο της βιβλίο Η ΠΑΛΙΑ ΛΙΒΑΔΕΙΑ : από την Επανάσταση ως τις αρχές του 20ού αιώνα! (αυτοέκδοση, 2022).
Πώς ξεκινήσατε να γράφετε αυτό το βιβλίο; Υπάρχει κάποιο αρχικό ερέθισμα;
Αρχικό ερέθισμα ήταν ο Αντώνης Τρίτσης, ο οποίος σε ένα αρχιτεκτονικό συνέδριο στους Δελφούς είχε αναφέρει ότι περνώντας από όλες τις πόλεις που πέρασε για να φτάσει στους Δελφούς από Αθήνα δεν διέφεραν η μία από την άλλη. Στο ίδιο συνέδριο είχαν λάβει μέρος πολλοί συνάδελφοι αρχιτέκτονες-πολεοδόμοι. Από όλων τις εισηγήσεις κράτησα εκείνη του Δημάρχου της Δράμας Σωκράτη Δημητριάδη, ο οποίος ανέφερε για το θέμα της αναγνωρισιμότητος της πόλης:
«…Οι αρχαίοι έλεγαν ότι μία πόλη είναι σαν ένα ανοικτό βιβλίο όπου μπορεί κάποιος να διαβάσει μέσα από τα κτίριά της την ιστορία της, τον πολιτισμό της, όπως επίσης και τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες κτίστηκε…»
Θέλοντας να παρουσιάσω και εγώ όλες τις συνθήκες κατά τις οποίες κτίστηκε η Λιβαδειά άρχισα να ανιχνεύω κάθε τι που την αφορούσε:
- Την Βιομηχανική της υποδομή από την οποία προέκυψε το βιβλίο «Βιομηχανικά κτίρια της Λιβαδειάς, ιστορία μιας περιπέτειας κτιρίων και ανθρώπων».
- Την «Παλιά Λιβαδειά», από την Επανάσταση μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.
- Για να καταλήξω στα Αρχοντικά Ι.
Μέσα από αυτή την έρευνα διαπίστωσα ότι η παλιά Λιβαδειά, η «Αρχόντισσα της Βοιωτίας» μετά την αποβιομηχανοποίησή της και την φυγή στην Αθήνα των ανθρώπων που είχαν δημιουργήσει αυτά τα κτίρια, άρχισε να αλλοιώνεται ραγδαία. Άρχισαν οι κατεδαφίσεις των παλιών αρχοντικών, χωρίς άδεια κατεδαφίσεως της αρχιτεκτονικής επιτροπής με αποτέλεσμα να χάνονται όλα τα παλιά ωραία κτίρια της πόλης.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το βαθύτερο θέμα που σας απασχόλησε γράφοντας το βιβλίο;
Το βαθύτερο θέμα ήταν η διάσωση όποιου αρχοντικού κτιρίου είχε απομείνει, πιστεύοντας ότι συντηρώ την ιστορική μνήμη της πόλης για τους νέους.
Αν θέλατε να συστήσετε το βιβλίο σας στους αναγνώστες που δεν γνωρίζουν τίποτε για σας, με ποια λόγια θα το παρουσιάζατε;
Γνωρίστε την παλιά Λιβαδειά μέσα από τα σχέδια, τις φωτογραφίες και αποκτήστε περισσότερη καλλιτεχνική ευαισθησία για την πόλη μας.
Υπάρχει κάτι που ανακαλύψατε κατά τη συγγραφή του βιβλίου;
Ανακάλυψα ότι οι παλιοί ιστορικοί της πόλης μας (Θ. Δάλκας, Τ. Λάππας) δεν είχαν ασχοληθεί με την έρευνα της εξαγοράς των κτιρίων, μύλων, οικοπέδων και λοιπών οθωμανικών ιδιοκτησιών. Το θέμα αυτό ετοιμάζουμε σύντομα να αποτελέσει το υλικό για την έκδοση του επόμενου βιβλίου. Βέβαια ενδιαμέσως με απασχόλησαν και θέματα της γύρω περιοχής όπως Χαιρώνεια, Η Παναγία η Ζυγωτή στους Δελφούς που εκδόθηκαν εν συνεχεία.
Ποιες προκλήσεις κρύβει η γραφή;
Η σοβαρότερη πρόκληση είναι η σωστή έρευνα μέσα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ), ώστε να με προστατέψουν από τη δημιουργία ψευδών στοιχείων και ποινικών ευθυνών.
Πείτε μας 3 τίτλους βιβλίων και 3 συγγραφείς που σας επηρέασαν.
Θα αναφερθώ στις ακόλουθες γυναίκες συγγραφείς:
Διδώ Σωτηρίου.
- Οι νεκροί περιμένουν (1959).
- Τα ματωμένα χώματα (1962).
- Εντολή (1976).
Μάρω Δούκα. - Η αρχαία σκουριά, μυθιστόρημα (1979).
- Καρε Φιξ, διηγήματα Κέδρος 1976).
- Τα μαύρα λουστρίνια, πεζογράφημα (2005).
Ζωρζ Σαρρή. - Ο θησαυρός της Βαγίας (1969 – 1991).
- Το γαϊτανάκι (1973 – 1991).
- Κόκκινη κλωστή δεμένη (1974 – 1991).
Γεννήθηκα στην Λιβαδειά το 1941. Σπούδασα Αρχιτεκτονική στο Ε.Μ.Π. την περίοδο 1960-1965. Μετά το πέρας των σπουδών δούλεψα στο Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών (Σ.Π.Ε.), που είχε ιδρύσει ο Καθηγητής Αντώνης Κριεζής.
Με την άφιξη της Χούντας έκλεισε το Σπουδαστήριο λόγω αντιστασιακής δράσης και απολύθηκε ο Καθηγητής. Γύρισα στη Λιβαδειά το φθινόπωρο του 1968 και δούλεψα ως ελεύθερος επαγγελματίας. Εκλέχτηκα Δημοτικός Σύμβουλος για τρεις τετραετίες και βοήθησα στις αρχιτεκτονικές εργασίες του Δήμου Λεβαδέων. Συνεργάστηκα με τον τότε Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας κ.κ. Νικόδημο και με τον πρωτοσύγκελό του και νυν Αρχιεπίσκοπο κ.κ. Ιερώνυμο σε ποικίλα έργα ανακαίνισης Μονών, κατασκευής εκκλησιών και επισκευής Μετοχίων. Ο Μητροπολίτης έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία καταρχήν Γηροκομείου Ψυχικών Ασθενών από τη Λέρο και εν συνεχεία για την ανέγερση Γηροκομείου Ηλικιωμένων για την Περιφέρεια Λιβαδειάς. Έγινα μέλος των Συλλόγων Μελετητών Μύλων και ΠΑ.ΚΕ.ΘΡΑ. Μετά την συνταξιοδότησή μου συγκέντρωσα τα σχέδιά μου και προσπάθησα να διατηρήσω την αρχιτεκτονική, βιομηχανική και αστική διαδρομή της Λιβαδειάς μέσα από τα βιβλία μου:
• Υδροκίνητα Βιομηχανικά Κτίρια στη Λιβαδειά 1860-1950, “Καταγραφή μιας περιπέτειας κτιρίων και ανθρώπων”, 2017.
• Αρχοντικά της Λιβαδειάς, “Κατάλοιπα αρχιτεκτονικής μνήμης”, 2017.
• Από την ένταση της Αρχιτεκτονικής στην θαλπωρή της ζωγραφικής, 2018.
• Νεώτερα ευρήματα και ίχνη της Αρχαίας Λιβαδειάς, “Από ανασκαφές μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο”, 2018.
• Χαιρώνεια, “Ανιχνεύοντας τα «Ριζά του Πετραχού”, 2019.
• Παναγία η Ζυγωτή, “Μετόχι Μονής Ιερουσαλήμ στους Δελφούς 1743-1898”, 2021.
• Το σπίτι του Κωνσταντίνου στην Ηράκλεια της Θράκης, 2021.
• Η Παλιά Λιβαδειά, “Από την Επανάσταση ως τα τέλη του 19ου αιώνα, Λιβαδειά 2022.
