Ένας γλυκός, τρυφερός και ολίγον ανασφαλής Κούνδουρος μας προκύπτει μέσα από το βιβλίο «Γράμματα από την Κριμαία – 1991» που κυκλοφόρησε, λίγο πριν το θάνατό του, από τις εκδόσεις Άγρα.
Στο λιτό μα προσεγμένο βιβλιαράκι με τις 96 σελίδες και το υπέροχο και συμβολικό εξώφυλλο στο οποίο κυριαρχεί ο φανοστάτης και στην άλλη άκρη το «ζευγάρι» Νίκος − Σωτηρία, περιέχονται είκοσι δύο γράμματα που έγραψε ο Κούνδουρος από την Κριμαία, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της προτελευταίας του ταινίας «Μπάυρον: Μπαλάντα ενός Δαιμονισμένου», προς τη γυναίκα του Σωτηρία Ματζίρη − Κούνδουρου.
Το βιβλίο ξεκινά με ένα «Σημείωμα για τα γράμματα», της Σωτηρίας Ματζίρη − Κούνδουρου που τελειώνει ως εξής:
« … Νιώθω ότι αν και απευθύνονται σ’ εμένα, τα γράμματα αυτά δεν μου ανήκουν αποκλειστικά. Εκπροσωπούν και δείχνουν μια πλευρά του Νίκου ελάχιστα γνωστή και βαθιά συγκινητική, γιατί συμπυκνώνουν την πεμπτουσία του. Αυτός ο ώριμος άνδρας, ο ιδιοφυής, ο χαρισματικός, ο υποψιασμένος, ο είρων, ο πολεμοχαρής είναι και αθώος και άσπιλος σαν έφηβος».
Και κλείνει (το βιβλίο) με ένα τρισέλιδο γράμμα, της ιδίας, χρονολογημένο Τετάρτη, 9 Οκτώβρη, που καταλήγει με το «Ποίημα του Μπρεχτ προς τον Νίκο»:
Αυτός που αγαπώ
μου είπε πως με χρειάζεται.
Γι’ αυτό
προσέχω τον εαυτό μου
κοιτάζω το δρόμο και
φοβάμαι κάθε σταγόνα βροχής
μήπως και με σκοτώσει …
Μια επιλογή από χαρακτηριστικά αποσπάσματα που δείχνουν τις σκέψεις του για την ταινία αλλά και τη ζωή γενικότερα.
«… Σε ζηλεύω αλλά μ’ αρέσει εδώ και τα ζόρια που με περιμένουν. Ο Μπάυρον περιμένει στοιχειωμένος ανάμεσα Αγγλία και Μεσολόγγι και, για να γίνουν τα πράγματα όπως είναι η τάξη και το σωστό, του παραδίνω τώρα σιγά − σιγά το δύστροπο μυαλό μου και ότι άλλο διαθέτω, έτοιμος πια για το μεγάλο μακροβούτι.» (σελ 15)
«… αγαπημένο Σωτηράκι, ετούτη η ταινία που γεννιέται μέρα με τη μέρα σε τούτη εδώ την άκρη της γης, θα περιέχει την ταπεινή κατάθεσή μου στον πολιτισμό των Ελλήνων και την αντίστασή μου στην ευτέλεια που μας κυκλώνει και κοντεύει να μας αχρηστεύψει καθώς οι σειρήνες του εύκολου και του ξεκούραστου και του ανέμελου έχουν αρχίσει να γλυκαίνουν τα αυτιά όλων μας .» (σελ 41)
«… οι μέρες του γεμάτου φεγγαριού μου σούβλισαν την καρδιά και αιτημάτων Αν και μόνο που δεν ούρλιαζα σαν το λύκο στην άγρια ερημιά της στέπας, εικόνα δανεισμένη από τα διηγήματα του Τζακ Λόντον και ενσωματωμένη στη συλλογή από αποσπάσματα εικόνων και ήχων και μυρουδιών που κρατάω στο προσωπικό μου αρχείο για κάθε χρήση.» (σελ 55)
«Η ταινία για τον Μπάυρον απορρόφησε και απορροφά τώρα τις αλλεπάλληλες αστραπές του θυμού για όλα, σαν αλεξικέραυνο. Από τώρα κιόλας αδιαφορώ με υπεροψία για οποιαδήποτε γνώμη, κριτική, υπόδειξη κλπ. απ` οπουδήποτε κι αν προέρχεται. Η ταινία, το ξέρω τώρα πια, δεν είναι ούτε προϊόν ούτε έκθεμα ούτε αντικείμενο για ανάλυση, για κριτική, για επαίνους, για έγκριση ή για απόρριψη. Αν δεν είχε το πανάκριβο περίβλημα της θα την έβαζε σε ένα συρτάρι, για τη χαρά τη δικιά μου και των φίλων μου. Σαν το Vortex.» (σελ 68)
